Advies over huidkankerpreventie en vitamine D

Het aantal gevallen van huidkanker neemt al decennia gestaag toe. De moderne mens reist steeds vaker naar zonnige streken voor vakantie. Langdurige blootstelling aan UV-licht heeft een duidelijke relatie met het ontstaan van huidkanker. Het aantal gevallen van huidkanker neemt jaarlijks toe en de NVDV ziet het als haar taak bij te dragen aan de preventie ervan. Huidkanker komt jaarlijks zo’n 100.000 keer in Nederland voor. Huidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij blanke Nederlanders en komt, ook in Nederland, relatief veel minder voor bij mensen met een gepigmenteerde huid. Preventie is geboden. Daarom stelde de wetenschappelijke vereniging van dermatologen (NVDV) een advies op over huidkankerpreventie.

Tot die adviezen horen: laat de huid wennen aan de zon, zorg voor beschermende kleding, ga nooit onbeschermd in de volle zon tussen 12 en 15 uur, gebruik een anti-zonnebrandmiddel, vermijd de zonnebank en bescherm vooral de kwetsbare kinderhuid.

Vitamine D: hype?

In hetzelfde advies geeft de NVDV ook haar standpunt over vitamine D tekort. De NVDV deelt de mening van internationale dermatologen over huidkanker en vitamine D.
Voor mensen met een licht huidtype is een korte blootstelling aan zonlicht van dagelijks ongeveer 15 minuten genoeg voor de aanmaak van voldoende vitamine D. Voor mensen met een donkerder huidtype (en hun kinderen) is dat waarschijnlijk te weinig. Zij kunnen een risicogroep vormen en doen er daarom goed aan vitamine D tabletten of druppels te gebruiken. Dit geldt ook voor ouderen (> 80 jaar). Zij lopen door hun vaak spaarzame voeding een groter risico op vitamine D tekort. Zeker als ze weinig de deur uitgaan.

Wat is de hoofdoorzaak voor huidkanker?

Huidkanker wordt voornamelijk veroorzaakt door blootstelling aan ultraviolette (UV) straling. Deze straling zit in zonlicht en in zonnebanken. Vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw hebben Nederlanders meer vrije tijd, en komen daardoor meer buiten en gaan veel vaker naar zonnige streken op vakantie. En zo krijgen we gedurende ons leven meer UV stralen op onze huid dan onze ouders, grootouders en voorouders. Bovendien worden mensen nu ook nog eens veel ouder. Vanaf de jaren tachtig van de vorige eeuw neemt het aantal gevallen van huidkanker dan ook fors toe. Daarvoor was huidkanker in Nederland een veel zeldzamere aandoening, simpelweg omdat mensen met een licht huidtype niet overmatig in de zon kwamen. Huidkanker is vooral het gevolg van jarenlange, intensieve blootstelling aan zonlicht.

Niet onschuldig

Huidkanker wordt vaak afgedaan als een relatief onschuldige vorm van kanker. Voor het melanoom en het plaveiselcelcarcinoom is dat echt onjuist, deze vormen van kankers kunnen uitzaaien en zo de gezondheid ernstig bedreigen. Voor het basaalcelcarcinoom geldt dat wel, in zoverre dat deze vorm van kanker niet uitzaait. Het woord onschuldig is in dit opzicht echter misleidend. Aan een basaalcelcarcinoom gaat men weliswaar niet dood (uitzonderingen daargelaten), maar het kan door doorgroei in weefsels ernstige en ontsierende verminkingen geven, vooral in het gelaat. Als het op een risicovolle plek zit (ooghoek, neus bijvoorbeeld) en als het bovendien een meer agressieve vorm betreft (sprieterige groei), kan iemand daardoor soms een oog of een deel van de neus kwijtraken. Vooral als het net iets te lang is blijven zitten.

Moet iedereen nu altijd bescherming tegen de zon toepassen?

Nee, dit hangt af van de persoonlijke omstandigheden en activiteiten. Voor iemand met een zeer licht huidtype (vooral kinderen) kan het in het voorjaar in Nederland al nodig zijn om zonbescherming toe te passen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een sportdag op een dag waarbij een onbewolkte hemel wordt voorspeld en men uren in de zon sport. Het merendeel van de mensen met een licht huidtype heeft echter gedurende het voorjaar en het najaar in Nederland geen zonprotectie nodig. Bij een vakantie naar een zonniger land dan Nederland, zal zonprotectie snel nodig zijn.

Vitamine D: veel onduidelijk

Hoe zit het met de “gezonde” kant van de zon: vitamine D?
Vitamine D is noodzakelijk om gezond te blijven en wordt gemaakt in de huid onder invloed van zonlicht. Het komt ook voor in bepaalde voeding (zoals diverse vette vissoorten, boter, melkproducten,) etc. Daarnaast is het beschikbaar als voedingssupplement en wordt het onder andere geadviseerd voor baby’s die moedermelk krijgen en voor moeders die borstvoeding geven. Ook mensen met een donker huidtype en/of oudere mensen die nauwelijks buiten komen, lopen een risico op een vitamine D tekort. Voor hen geldt dat het verstandig is vitamine D- tabletten of
-druppels te gebruiken.

Zo zon je verstandig:

• Geniet van de zon, maar voorkom te veel blootstelling aan zon en verbranding
• Laat de huid voorzichtig wennen aan de zon
• Bescherm de huid, denk aan beschermende kleding, zonnehoed en een zonnebril met UV-werende glazen
• Smeer onbedekte huid royaal in met een anti-zonnebrandmiddel met een geschikte beschermingsfactor
• Herhaal het insmeren elke twee uur , of vaker bij sterke transpiratie of na het zwemmen en afdrogen
• Ga niet onbeschermd in de volle zon tussen 12 en 15 uur, zoek dan liever de schaduw op
• Laat zonnebaden over aan mensen vanaf 18 jaar en met huidtype 2 of hoger
• Vermijd de zonnebank
• Vermijd de zon als de huid vreemd reageert met bijvoorbeeld uitslag , jeuk of snelle verbranding. Raadpleeg zonodig een arts
• Bij sommige huidaandoeningen helpt UV-straling, bij andere juist niet. Vraag advies aan uw huidarts
• Let op de sterkte van de zon, hoe sterker de kracht van de zon, hoe groter de kans op verbranding
• Kinderen/jongeren en zon: een jonge huid is extra kwetsbaar voor zonschade en derhalve waard om zuinig op te zijn.

Websites:
www.checkjevlekje.nl
www.kwf.nl  
www.melanoom.nl  
www.skincancer.org  

Dit artikel verscheen in het tijdschrift HUID, jaargang 16 / 2012 /uitgave 1.